Yakın zamanda Ekşi Sözlük’ün sol frame’inin başına bir başlık yerleşmişti ‘en uzun süre oynanan oyunlar’. Hem bir Ekşi Sözlük takipçisi hem bir oyun sever hem de bir oyunlaştırmacı olarak başlıkta biraz dolandım. LoL, DOTA, CS:GO, FM, GTA gibi oyunlarda geçirilen süreler beni şaşırtmadı. Bir yazar Metin 2’ye 20000 saatten fazla zaman harcadığı için kendisine kızıyordu.
Ben de bu başlık altına bir şeyler yazmak istedim ama Ekşi Sözlük yazarı olmadığım için oraya yazmak istediklerimi buraya yazmaya karar verdim.
Championship Manager 01/02’ye 10000 saat olmasa da fazlaca zaman ayırdım. Elime aldığım ilk konsol Atari 2600 ve dijital olmayan oyunlar (seksek, futbol, basketbol, yerden yüksek vs.) ile başlayan oyun serüvenimde pek çoğumuz gibi 10000 saati fazlasıyla geçmişimdir. En çok zamanımı da Commandos, Diablo, Warcraft, Age of Empires, GTA serileri almıştır.
Ama kurgulanan oyunların haricinde hepimizin oynadığı bir oyun daha var; o da yaşadığımız hayatın ta kendisidir. ‘Nasıl olur? Hayat bir oyun değildir. Hayatı ciddiye almak gerekir.’ gibi cümleler kuranlar olabilir. Satranç oynayanların ciddiyetini ya da hırsından ağlayan futbolcuları akıllarına getirip kurdukları cümleleri tekrar düşünmelerini öneririm.
Peki hayatla oyun arasındaki benzerlikler nelerdir?
Kısaca bazıları;.
MOTİVASYON UNSURLARI
Oyuncular oyunlarda prensesi kurtarmak, ülkesini işgalcilerden temizlemek, rehineleri kurtarmak vs. gibi hedeflere varmaya çalışırlar. Oyundaki bütün davranışlar bu hedeflere varmak için gerçekleşir.
Yaşadığımız hayatı göz önüne alalım. Biz de davranışlarımızı kendi hayat amaçlarımıza ulaşmak için gerçekleştirmekteyiz. Bu hedefler erken emekli olmak, çocuklarımıza iyi bir eğitim sağlamak, dünyaya barış getirmek vs. olabilir.
KURALLAR
Futbolda topa el ile müdahale ettiğiniz sürece (eğer kendi ceza sahası içindeki kaleci değilseniz) oyun durur ve ilerleme kaydedemezsiniz. Aynısı hayat için de geçerlidir. Devletin, toplumun, çalıştığınız şirketin kurallarına uymadığınız sürece hayatta ilerleyemezsiniz. Futbolda oyuncu kırmızı kart ile oyunun dışına çıkartılıyorsa, hayatta da çeşitli yöntemlerle izole edilirsiniz.
GERİ BİLDİRİM
Geri bildirim oyunların olmazsa olmazıdır. Sergilenen performansın yeterliliğini ve kalitesini oyuncuya gösterir. Anındadır ve oyuncunun kendisini görüp, geliştirip oyunda başarılı olmalarını sağlar. Oyunlaştırmanın da oyunlardan en çok yararlandığı özellik için geri bildirim diyebiliriz. Oyunlarda geri bildirim açık ve net olmasına karşın günlük hayatta anlaşılması zor olabilmektedir. Geri bildirimleri fark etmek için iyi bir gözlemci olmamız, sık sık istediğimiz cevapları alacak soruları sormamız gerekir. Bir insanın komplimanı, övgüsü, yergisi, gülen yüzle karşılaması geri bildirim olarak nitelendirilebilir.
ÇATIŞMALAR
Çatışmalar oyunda karşılaşılan mücadelelerdir. Oyundaki mücadeleler oyuncuların üstesinden gelmesi, oyunun devamlılığının sağlanması ve oyuncuların oyundan keyif alması için kurgulanır. Super Mario’da prensesi kurtarmak için yapmanız gerekenin sadece dümdüz yürümek olduğunu düşünün, bu sefer oyun o kadar da eğlenceli olmayabilir. Oyunlardaki çatışmalar kurgusaldır ve oyun denilen gerçekliğin var olması için gereklidir. Hayattaki çatışmaları ise hayattan beklentilerimiz ile toplumsal, ekonomik, siyasal, ailesel etkenler belirler. Eğer döviz yükseliyorsa elimizdeki paranın alım gücünü korumak bizim için bir çatışmadır. Ya da hedefimiz için para kazanmamız gerekiyorsa ve para kazanmak için saat sabah dokuzda iş yerinde olmamız gerekiyorsa 08.15 vapuruna yetişmek bizim için bir çatışmadır.
İNTERAKTİF TECRÜBE
ÇBir kitap okurken, bir film izlerken, bir tiyatro gösterisini seyrederken sizin hayat tecrübeniz, yetenekleriniz o kitabın, filmin (Black Mirror: Bandersnatch bu noktada yeni bir deneyim yaşattı.), tiyatronun gidişatına etki edemez. Ama oyunlarda bir sona varmak oyuncunun kararlarına ve performansına bağlıdır. Bunun için de sosyal ve mesleki hayatta işe yarayan pek çok özelliğin de geliştirilmesi gerekebilir. Örn; iletişim, yabancı dil, analitik düşünme vb.
Özetle; hayat koyduğumuz hedeflere ulaşmak için uymamız gereken kurallar, aşmamız gereken zorluklar, biriktirmemiz gereken puanlar ve devamlı yükselmemiz gereken seviyelerden oluşmaktadır. Aldığımız eğitimler, kurduğumuz ilişkiler, kaldığımız mesailer vs. bize oyunlarda elde ettiğimiz başarıları hayatta da elde etmemizi sağlamak için vardır. Şimdi bu oyundaki hedefinizi netleştirin ve ‘oyuncu serüveni’nde hangi noktada olduğunuzu iyi tespit edip ihtiyaç duyduğunuz yeteneklerinizi geliştirmeye başlayın.
Alper Berber
BrandNewGame Turkey, GameStorm Trooper
Gamification Turkey, Volunteer